De aanleg van de eerste fase van het nieuwe Zaans warmtenet is net gestart. Het warmtenet moet 2200 adressen gaan bedienen. Het wordt een open net, dat wil zeggen dat het niet een initiatief is van één marktpartij, maar dat meerdere warmtebronnen of leveranciers gebruik kunnen maken van het leidingennetwerk. Voorlopig nog wordt de biomassacentrale van Bio Forte Zaanstad de enige warmtebron van het netwerk. Energiebedrijf ENGIE treedt op als warmteleverancier voor de afnemers. Maar in de toekomst moet het warmtenet ook door andere partijen van warmte worden voorzien. De Zaanse industrie kan dan bijvoorbeeld haar restwarmte aan het net leveren.
Wellicht dat er in de toekomst ook nog een geothermiebron aan het net kan worden gekoppeld. Volgens de gemeente Zaanstad zal dit het warmtenet nog duurzamer maken. Ook kunnen naast Engie ook andere partijen als leverancier voor de klant optreden. Dit zorgt ervoor dat er een concurrerend systeem ontstaat wat meer keuze voor de klant betekent. Bij veel warmtenetten is dit niet het geval, daar is sprake van een geïntegreerd systeem, waarbij de eigenaar van het warmtenet zowel producent als distributeur en leverancier is. Dit geeft de warmteleverancier een monopolie. In de Warmtewet is overigens geregeld dat de afnemer volgens het Niet-Meer-Dan-Anders-principe nooit meer hoeft te betalen voor warmte dan dat hij in dezelfde situatie voor gas had betaalt.
Vrije keuze
De Vereniging Eigen Huis en de Consumentenbond pleiten al langere tijd voor een herziening van de Warmtewet zodat afnemers kunnen wisselen van leverancier. Het idee is dat consumenten net als bij levering van elektriciteit en gas vrij zijn in hun keuze voor een leverancier, maar de eigenschap van warmte maakt warmteleveranciers zelf daar niet altijd op zitten te wachten.
Op dit moment bouwt Bio Forte in Zaanstad aan een biomassacentrale voor snoeiafval. Het bedrijf Bio Forte exploiteert biomassacentrales in België en Nederland met brandstof van lokaal (snoei)afval. De Zaanse centrale die in de loop van dit jaar af moet zijn, wordt vooralsnog de enige warmteproducent voor het net. Maar op termijn wil het Warmtenetwerk dus ook meer bronnen kunnen aansluiten. Energieleverancier Engie wordt voor de eerste vijftien jaar de leverancier van het warmtenet. Het Warmtenetwerk zelf wordt eigenaar en netbeheerder van het net.
Klimaatneutraal
De gemeente Zaanstad heeft de ambitie om in 2040 klimaatneutraal te zijn. Onderdeel hiervan is de energietransitie: de overgang van fossiele energie naar lokaal opgewekte, schonere energie. Een van de doelen is het stoppen met verwarmen met aardgas, en overschakelen op duurzamere, lokaal opgewekte energie. Het warmtenetwerk is één van de eerste stappen hierin.