Openbare basisschool de Gezellehoek is gebouwd rond 1970. Er wordt dagelijks lesgegeven aan circa 130 kinderen verdeeld over negen groepen met elk een eigen lokaal. Naast regulier basisonderwijs, wordt ook taalles gegeven aan een schakelgroep met kinderen. Frank Bogers, directeur van Bogers Installatieburo, legt uit dat zij bij dit renovatieproject het Orcon WTU balansventilatiesysteem hebben geïnstalleerd en ingeregeld. “COVID-19 is uitdaging nummer één bij scholen”, geeft hij aan. Daarnaast blijft duurzaamheid met oog op de 2050-doelstellingen een complexe opdracht, waarvoor nu al de juiste technische innovaties gekozen moeten worden voor de komende dertig jaar. “Om de Gezellehoek te verduurzamen zijn verschillende toekomstbestendige maatregelen getroffen”, zegt Bogers. Zo is de thermische schil van de school volledig geïsoleerd. Op de plafonds van de lokalen is het balansventilatiesysteem van Orcon geïnstalleerd, die permanent schone, voorverwarmde lucht in de lokalen blazen. “Dit ventilatiesysteem was al gekozen, voordat het coronavirus uitbrak”, vertelt Bogers. “Met de extra COVID-eisen die nu gelden, blijkt dit ventilatiesysteem de juiste keuze.” Bogers legt uit dat deze compacte WTU’s van Orcon snel en makkelijk vlak bij de lokalen geïnstalleerd kunnen worden. Een unit kan een klaslokaal optimaal ventileren en voorzien van een zuivere en comfortabele luchtkwaliteit. De balansventilatie wordt automatisch aangestuurd via een CO2-sensor in het lokaal, die via een zogenaamde ‘stoplichtindicatie’ aangeeft hoeveel CO2 in de lucht zit. “Hoe meer leerlingen in de klas, hoe meer geventileerd moet worden”, geeft Bogers aan.
Tegengaan van besmetting
Besmetting met het virus vindt plaats via aerosolen, dat zijn kleine waterdruppeltjes (<10m) in de lucht. Peter van Vuuren, productmanager utiliteitsventilatie bij Orcon in Veenendaal, legt uit hoe het Orcon ventilatiesysteem de lucht ververst en hierdoor de virusdeeltjes grotendeels verwijdert. “Hoe meer frisse lucht je in een ruimte brengt, hoe meer vervuilde lucht weggezogen kan worden. Dat verkleint het risico van besmetting”, zegt hij. “Een eenvoudige manier van ventileren is om een raam open te zetten, maar dat tocht te veel, zeker in de winter, en is niet energiezuinig. Een prima oplossing hiervoor is een mechanisch ventilatiesysteem met warmteterugwinning.” De eerste ventilator van dit systeem brengt verse lucht in het klaslokaal, de tweede ventilator zuigt lucht vanbinnen af. In de warmtewisselaar wordt de warmte uit de lucht vanbinnen overgedragen aan de lucht van buiten, zonder dat de beide luchtstromen zich vermengen. “In de Orcon WTU wordt naast warmte ook vocht overgedragen, waardoor de luchtvochtigheid in de ruimte op niveau blijft voor een comfortabele omgeving”, legt Van Vuuren verder uit. De enthalpiewisselaar van de WTU bevat een membraam, dat luchtmoleculen (0,37 nm) tegenhoudt, in tegenstelling tot de waterdampmoleculen (0,26 nm) die kleiner zijn en worden doorgelaten. Virussen (30 tot 90 nm) zijn vele malen groter dan waterdampmoleculen en kunnen niet door het materiaal van de warmtewisselaar heen dringen. “Het is daarom niet aannemelijk dat coronavirusdeeltjes via de warmtewisselaar in de verse lucht terechtkomen en anderen elders in het gebouw besmetten”, zegt Van Vuuren.
Energie- en milieuprestaties
Energie-expert Chiel Boonstra van Trecodome wordt vaak betrokken bij innovatieve oplossingen voor het verduurzamen van projecten, met name in de bestaande en sociale woningbouw. Zo ook bij de renovatie van de Gezellehoek, waarvoor hij de WTU balansventilatie van Orcon introduceerde. Deze is nodig om grote luchthoeveelheden in de klaslokalen te kunnen inbrengen. “Voor de Frisse Scholenventilatieklasse C, die voor deze school wordt gehanteerd, betekent dit het ventileren van 21,6 m3 lucht per uur per leerling, volgens het Programma van Eisen voor Frisse scholen”, geeft hij aan. Volgens klasse C (voldoende) van dit PvE wordt er dan uitgegaan van dertig leerlingen en één docent (21.6 x 31 = 670 m3/uur). Orcon gaat voor klasse B (goed) waarvoor in een klas 30.6m3 per uur, per persoon geventileerd wordt (30.6 x 31 = 950 m3/uur). “Een goed voorbeeld hiervan is de WTU-1000-EC-IE, die 1.000m3 verse lucht per uur levert, waarmee aan deze klasse B-eis kan worden voldaan”, vult Van Vuuren aan.
CO2-uitstoot
“De WTU’s blazen via luchtkanalen schone lucht de lokalen in en halen de gebruikte lucht weer uit de lokalen.” Tim de Jonge van adviesbureau Winket heeft de school afgelopen vijf jaar advies gegeven op het gebied van renovatie en onderhoud. Voor dit renovatieproject trok hij samen met Chiel Boonstra op, om de milieu- en energieprestaties in kaart te brengen. In het kader van het bouwplan dat voor deze renovatie door Wessel en Van Geffen Architecten is opgesteld, hebben Boonstra en De Jonge een haalbaar en kostenbesparend plan van aanpak voor energie en ventilatie opgesteld voor een renovatie in Frisse Scholenklasse C en met een langetermijnvisie voor het onderhoud. Aan het hierop gebaseerde bouwkostenmodel zijn milieudata gekoppeld. “Uit de berekeningen van de energie- en milieuprestaties bleek dat het kostentechnisch en circulair gezien interessant is om dit schoolgebouw te renoveren”, zegt De Jonge. “Het bouwen of verbouwen van een gebouw zelf brengt veel met zich mee.” De Jonge legt uit dat het verschil tussen een renovatie en vergelijkbare nieuwbouw interessante feiten oplevert.” Hij duidt hiermee op de verschillen in energiekosten in een periode van 30 jaar, de investeringskosten, de CO2-uitstoot van de verbouw of nieuwbouw en de CO2-uitstoot van 30 jaar energiegebruik. Een uitgevoerde renovatie, zoals deze school, levert minder investeringskosten en minder CO2-uitstoot op dan vergelijkbare nieuwbouw volgens
“Uit duurzaamheidsoverwegingen is bij de renovatie van de school gekozen voor een combinatie van goed isoleren en goed ventileren”, zegt De Jonge. “Dat levert nu al voordelen op en draagt nu bij de reductie van CO2-uitstoot ”, zegt De Jonge. De huidige coronacrisis is een volstrekt onverwacht incident. We hebben nu een school, die ook in tijden van pandemie een veilige plek is voor kinderen en personeel”, aldus De Jonge.
