Vanuit een 40 m2 grote technische ruimte worden een kleine vijfhonderd huizen verwarmd met energie uit het drinkwaternet. In de zomer warmt het drinkwater op. Door warmte te onttrekken aan het drinkwater, slaat Waternet twee vliegen in één klap. De kwaliteit van het drinkwater verbetert ermee en de energie wordt aangewend voor de verwarming van woningen. De warmte die de warmtewisselaars in de zomer warmte uit drinkwater halen wordt in de bodem opgeslagen en in de winter weer gebruikt om huizen te verwarmen.
Sinds afgelopen juli is in Nederland de gasaansluitplicht vervallen, wat betekent dat nieuwbouw in principe niet meer op gas aangesloten wordt. In de hoofdstad geldt die regel al sinds 2016. Mede daardoor ligt in de metropoolregio Amsterdam, waar Diemen onder valt, een groot warmtenetwerk, gevoed door twee gasgestookte centrales en afval van het afval- en energiebedrijf AEB in de Amsterdamse haven. Om het warmtenetwerk te verduurzamen kan aquathermie een van de opties zijn.
Soorten aquathermie
Er zijn drie soorten aquathermie, thermische energie uit oppervlaktewater (TEO), thermische energie uit afvalwater (TEA) en thermische energie uit drinkwater (TED). Van die laatste vorm maken ze in Diemen gebruik. In een open veld in Diemen is langs de drinkwaterleiding een extra leiding gelegd, een soort by-pass. De by-pass komt uit in de technische ruimte, waar een warmtewisselaar een aantal graden Celsius van het water ‘afsnoept’. In de zomer bereikt het drinkwater een temperatuur tussen de 20 °C en 23 °C. Langs die warmtewisselaar loopt ook opgepompt grondwater door het drinkwater wordt opgewarmd en daarmee het warme drinkwater afkoelt. Het drinkwater gaat kouder dan dat het eerst was weer terug, via de by-pass naar de reguliere drinkwaterleiding. Het opgewarmde grondwater wordt opgeslagen in de grond in een warmte- en koudeopslag.
In de winter wordt het water met behulp van pompinstallaties uit de bodem gehaald. Ongeveer 90 procent van de ingebrachte warmte wordt weer omhoog gehaald. 10 procent gaat verloren in de ondergrondse waterstroming. Met een warmtepomp, die de bewoners leasen van Eneco, wordt de watertemperatuur verhoogd tot 40°C.
Grote potentie
Eind vorig jaar concludeerden onderzoeksbureaus CE Delft en Deltares dat aquathermie in potentie 40 procent van de warmtevoorziening in de gebouwde omgeving kan dekken. Thermische energie uit oppervlaktewater heeft de meeste potentie, ongeveer 150 PJ per jaar.
Vooral distributie is een belemmering voor gebruik van aquathermie op grote schaal. Het slagen van energiewinning uit oppervlaktewater valt of staat met de beschikking over een waterbron in de buurt van de wijk die er gebruik van wil maken. In studies van Rijkswaterstaat en de Unie van Waterschappen wordt gesteld dat zo’n waterbron in een straal van 100 meter tot 1 kilometer in de buurt moet liggen.