De Flevolandse Commissaris van de Koning Leen Verbeek mocht de renovatie en uitbreiding van het Urkse zwembad ‘t Bun in februari officieel openen. Dat extra feestelijk tintje was dan ook gerechtvaardigd. Want het zwembad wordt verwarmd door afvalwater en heeft daarmee de primeur in Nederland.
Restwarmte
Het gebruik van restwarmte wordt steeds algemener. Echter riothermie – warmteterugwinning uit afvalwater uit het riool – wordt in Nederland nog slechts op beperkte schaal toegepast. Maar de besparingen die daarmee kunnen worden gerealiseerd zijn aanzienlijk. Als de berekeningen kloppen zal de energienota van het zwembad straks nauwelijks zijn gestegen ondanks een uitbreiding van het bad met veertig procent.
Rioolpersleiding
De ligging van het hoofdafvoerriool nabij het zwembad maakte deze de toepassing van riothermie in Urk mogelijk. Er wordt gebruik gemaakt van de rioolpersleiding van Waterschap Zuiderzeeland, die van het hoofdgemaal naar de waterzuiveringsinstallatie in Tollebeek loopt. Het systeem combineert deze techniek bovendien met warmte- en koudeopslag in de bodem.
Kansenkaart
Aanleiding voor het project was een kansenkaart die ingenieursbureau Tauw maakte voor riothermie in de gemeente. Tauw gaat de efficiëntie van het systeem én het effect van de temperatuurdaling van het rioolwater op de waterzuivering nauwgezet volgen. Vanwege de goed geïsoleerde ligging van de rioolleiding op een diepte van twee à drie meter onder de grond is riothermie een kansrijke techniek om het afvalwater als duurzame energiebron te benutten. Door in de riolering een warmtewisselaar te plaatsen wordt warmte en/of koude gewonnen. Het afvalwater in het riool heeft afhankelijk van het jaargetijde en de diepteligging een temperatuur van 18 tot 20 °C. Een warmtepomp brengt de temperatuur naar een bruikbaar niveau en zorgt voor een goede temperatuur van het zwemwater. Omdat het riool veel warmte in de zomer biedt en het zwembad dan juist in die periode minder warmte nodig heeft, vindt in de zomer opslag in de bodem plaats. Deze warmte is in de winter weer beschikbaar voor het zwembad. Hiermee is een goede combinatie gevonden tussen riothermie, aardwarmte en optimale terugwinning van warmte voor het zwembad.
Monitoring
Riothermie in een persleiding kan worden toegepast op locaties waar een groot warmtepotentieel samenkomt met een gebouw met een constante warmtevraag. De effecten van warmtewinning op het afvalwater moeten nog verder worden onderzocht. Warmte onttrekken aan het riool, betekent namelijk dat het rioolwater op een lagere temperatuur aankomt bij de rioolzuivering. Van de mate waarin dat van invloed is op het bacteriologische zuiveringsproces is nog weinig bekend. In samenwerking met het kenniscentrum van waterbeheerders Stowa, Rioned, de gemeente Urk en het waterschap heeft Tauw een monitoringsplan opgezet om de efficiëntie van het systeem en de effecten op de afvalwaterketen te meten.
