Die kostenbesparing is tweeledig. De nieuwe verlichting is energiezuinig en dat betekent dat de energierekening omlaag gaat. Maar er is ook veel minder onderhoud nodig omdat de nieuwe verlichting simpelweg veel meer branduren heeft. Kostenbesparing kan een doel op zich zijn. Het kan ook een gunstig bijeffect zijn van andere doelen, zoals het veraangenamen van de werkomgeving voor werknemers zodat ze productiever zijn en minder fouten maken, of omdat de bestaande verlichting niet meer voldoet, of als er behoefte is aan een snellere opstart.
Lamp + armatuur
Relamping is een bestaande armatuur voorzien van een nieuwe lamp. Bij relighting gaat het om beiden: zowel de lamp als de armatuur wordt vervangen. Dat gaat het gemakkelijkst één op één, maar afhankelijk van het doel kan het nodig zijn om een heel nieuw lichtplan te ontwerpen. Daarin kan bijvoorbeeld een sturing worden opgenomen in de vorm van een daglichtregeling. Dat is iets duurder, maar betaalt zichzelf terug door het efficiëntere gebruik en de lagere energiekosten.
Goed licht = goed voor productiviteit
De sterkte en kleurtemperatuur van licht zijn van invloed op het welbevinden van werknemers. Goed licht verhoogt het comfort en daarmee de productiviteit, en zorgt dat mensen minder fouten maken. Koud licht met een sterkte hoger dan 2000 lux onderdrukt de aanmaak van het slaaphormoon melatonine. Goed om te weten in bedrijven waar ook ’s nachts wordt gewerkt.
Vijf vormen van relighting
- Buislampen (tl) vervangen door eco buislampen geeft een besparing van ongeveer 10%. Het verlichtingsniveau zal iets dalen als het gaat om een armatuur met een verouderd vsa (voorschakelapparaat). Heeft de verlichtingsinstallatie een GII-vsa dan blijft het verlichtingsniveau gelijk.
- Armaturen met een conventionele vsa (met starter) vervangen door armaturen met een hoogfrequente vsa geeft een besparing van ongeveer 20%.
- Armaturen voor twee lampen vervangen door een-lamps armaturen met reflector of spiegelreflector voor dezelfde lichtopbrengst geeft een besparing van ongeveer 60%. De meeste oude armaturen (zeventiger en tachtiger jaren) hebben geen dan wel verouderde reflectoren. Het rendement van reflectoren is in de afgelopen jaren sterk verbeterd.
- Armaturen in ruimtes met daglicht uitrusten met een dimbare of Dali vsa met daglichtregeling. Door ook een aanwezigheidsschakeling te installeren, kan de besparing oplopen tot wel 70%, afhankelijk van de hoeveelheid en de intensiteit van het daglicht.
- Armaturen in ruimtes waar niet steeds mensen werken voorzien van hoogfrequent – of dimbare vsa’s met aanwezigheidsschakeling. Nu wordt de verlichting in bijvoorbeeld magazijnen vaak uit gedaan als er niemand is. Door de verlichting ineens in te schakelen moet de werknemer steeds wennen aan de overgang donker en licht. Dat kan hoofdpijn geven. Een abrupte aan/uitschakeling kan daarbij voor een korte storing zorgen. Bij dynamische verlichting is de overgang minder hard. Is (een deel van) een ruimte verlaten, dan zorgt een dimmer ervoor dat de verlichting op zo’n 10% van volle sterkte blijft branden.
Tekst: Marion de Graaff
