Niet veel mensen weten dat legionella bacteriën altijd in waterinstallaties voorkomen. In de meeste gevallen is dat volkomen onschadelijk. Pas als ze zich gaan vermenigvuldigen, kunnen ze een bedreiging voor de gezondheid vormen. De kans op vermenigvuldiging ontstaat als water lange tijd stilstaat en de temperatuur tussen de 20 en 50 °C is. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn in douches die weinig gebruikt worden. Door besmet verneveld water in te ademen, komen de bacteriën in de longen terecht waar ze schade aan kunnen richten. Besmet water drinken is niet gevaarlijk; het gaat om het inademen van de ultrafijne waterdruppeltjes.
Voor eigenaren van zwembaden en sauna’s geldt de verplichting om preventief maatregelen tegen legionella te nemen. Ook in gebouwen waar mensen verblijven en van sanitaire voorzieningen gebruik maken is preventie nodig, bijvoorbeeld in de zorg en recreatie.
Vooral voor ouderen en mensen met een verminderde weerstand kan legionella gevaarlijk zijn. Ze kunnen er ernstig ziek van worden, of er zelfs aan overlijden.
Ontwerpen en aanpassen
Al bij het ontwerpen van een installatie kan legionella preventie worden meegenomen. Door de juiste leidingdiameters te kiezen en keerkleppen te plaatsen, of door een systeem te integreren dat automatisch de temperatuur meet en registreert. Allemaal maatregelen die bijdragen aan veilig en hygiënisch water- en energiegebruik met inachtneming van de geldende regels.
Zijn er aan een installatie in het verleden aanpassingen gedaan, dan kan het de moeite waard zijn om die te checken op loze leidingen. Water dat daar in blijft staan, kan gemakkelijk besmet raken.
Thermisch desinfecteren
Een waterinstallatie waarin een legionellabesmetting is aangetroffen, moet zo snel mogelijk schoon gemaakt en gedesinfecteerd worden. In het geval van een kleine, niet al te vervuilde installatie, kan dat door thermische desinfectie. Daarbij worden de leidingen doorgespoeld met water dat minimaal 60°C is. De bacteriën gaan dan dood.
Soms werkt thermisch reinigen niet afdoende. Dat kan zo zijn in oude, verwaarloosde installaties, in installaties met dode leidingen of leidingen die niet regelmatig goed doorgespoeld, of waarbij een dikke smeerlaag in de leidingen zit. Ook bij een erg grote installatie wordt er meestal niet voor thermische desinfectie gekozen. Bij complexe, industriële watersystemen is het lastig om leidingen op eenzelfde hoge watertemperatuur te krijgen.
Chemisch desinfecteren
Bij probleemgevallen en grote systemen is chemische desinfectie de beste manier. Het betekent wel dat het systeem dan voor langere tijd de waterleiding niet te gebruiken is. De waterinstallatie moet dan worden afgekoppeld van het openbare net en gevuld met een chemisch desinfectiemiddel. Is het hele systeem gevuld, dan moet het middel een dagdeel inwerken. Daarna is er een grondige spoelsessie nodig om het desinfectiemiddel uit het systeem te krijgen. Het bijkomende voordeel van chemisch reinigen is dat het ook een einde maakt aan kalk- en vetaanslag, en aan mogelijke virussen, schimmels en andere bacteriën. Na reiniging zijn altijd nog wel een paar checks nodig, watermonsters maken duidelijk of de besmetting echt weg is.