Een groot probleem bij de exploitatie van warmtenetten is het ontbreken van een gelijk speelveld voor warmte ten opzichte van gas en elektriciteit. Gas en elektriciteit worden nationaal geregeld met publiek geld, warmte moet lokaal worden geregeld met privaat geld. Daardoor lopen warmteleveranciers meteen aan tegen rendementseisen en lange terugverdientijden. In de warmtemarkt worden de netkosten grotendeels gedragen door de gebruiker. Daarom zijn warmtenetten voor eindgebruikers relatief duur. Het wordt hoog tijd het speelveld gelijk te trekken. Dat is volgens managing consultant Arjen de Jong van Blueterra wel zo eerlijk, zo stelde hij op het ZEN-congres Aardgasvrije nieuwbouw. ‘De kosten die gekoppeld zijn aan het elektrificeren van de woningvoorraad, namelijk het verzwaren en uitbreiden van de elektriciteitsnetten, betalen we ook met zijn allen.’
Net zo duurzaam
De Jong vindt dat warmtenetten wat betreft duurzaamheid niet onderdoen voor andere opties. ‘Zeker als het gaat om de BENG-eisen is het voor ontwikkelaars verstandig om warmtenetten te overwegen. Zowel voor nieuwbouw als bestaande bouw kunnen warmtenetten een rol spelen. Maar samenwerking is erg belangrijk. Er is behoefte aan een visie op lokaal niveau en bij voorkeur een common carrier om lokale duurzame bronnen te benutten. Een lage- of middentemperatuur warmtenet is hiervoor bij uitstek geschikt. Ondiepe geothermie kan niet overal. Gelukkig zijn er ook andere opties, zoals lokale restwarmte. Datacenters, supermarkten, waterzuiveringen, industrie en elektriciteitscentrales gooien nu nog veel warmte weg.’
Hittestress
Nu blijkt dat we toch echt afscheid moeten gaan nemen van de cv-ketel, zetten velen hun kaarten vooral in op de warmtepomp. Herman Eijdems van Mijnwater vindt echter dat luchtwaterwarmtepompen uit de steden geweerd zouden moeten worden omdat ze de buitentemperatuur verhogen en zo voor hittestress zorgen.
Mijnwater exploiteert een warmtenet in Limburg waarbij het water in de oude steenkoolmijnen een enorme energiebuffer vormt. Het net van Mijnwater is een volwaardig thermische smart grid. Een autonoom leidingennetwerk zorgt voor zowel de levering van warmte als koude aan de aangesloten klanten. De onderlinge uitwisselingen van restwarmte en restkoude vindt plaats via uitwisselstations in ondergrondse kelders, waar warmtewisselaars en pompen zijn opgesteld.
Zo wordt de weggekoelde warmte van het datacenter van pensioenfonds APG niet alleen gebruikt voor de ruimteverwarming van het kantoor maar levert APG ook nog additioneel 15.000 GJ aan een clusternetwerk. Ook het Centraal Bureau voor de Statistiek, het Arcus College, de regionale GGD, een regionaal Rabokantoor en het winkelgebied Heerlerheide Centrum wisselen warmte en koude uit op het Mijnwaternet. ‘In traditionele warmtenetten wordt de warmte centraal opgewekt en aan de klant geleverd, bij ons gebeurt dat decentraal. Pas als de lokale bronnen uitgeput zijn, wordt er een beroep gedaan op het Mijnwaternet. Op deze manier kunnen we alle gebouwen in Heerlen gasloos maken.’