Juist deze stille periode is het moment om de gevaren uit de woning te halen en hulpmiddelen te plaatsen. Vooral in oudere woningen komen nog veel geisers, gaskachels en oude verwarmingsketels voor. Deze toestellen kunnen slecht zijn voor de gezondheid. Het ministerie van VROM adviseert daarom deze toestellen te vervangen en tot die tijd te zorgen voor een goede ventilatie en regelmatig onderhoud. Het gaat om open verbrandingstoestellen, die hun verbrandingslucht halen uit de ruimte waarin het toestel staat of hangt. De bekendste voorbeelden zijn de afvoerloze keukengeiser en de schoorsteenhaard.
Bij een afvoerloze geiser komen de rookgassen direct terecht in de woning. Maar ook bij verbrandingstoestellen die zijn aangesloten op een rookkanaal, kunnen rookgassen in de woning terecht komen. Doordat woningen steeds beter worden geïsoleerd en natuurlijke ventilatie via kieren verdwijnt, nemen de gezondheidsrisico’s toe. Ook het aanbrengen van afzuigkappen en mechanisch ventilatiesystemen vergroot de risico’s.
Een verbrandingstoestel stoot verbrandingsgassen (waaronder koolmonoxide) uit die slecht kunnen zijn voor de gezondheid. Het risico hierop is vooral groot bij verbrandingstoestellen die niet goed worden onderhouden en in woningen met weinig ventilatie. Bij een te kort aan zuurstof verbrandt gas onvolledig en ontstaat koolmonoxide. Dit kan vooral optreden bij te weinig aanvoer van verse lucht of bij vervuiling of defecten van de branders in het toestel. Koolmonoxide is geurloos en u kunt het dus niet ruiken. Het bloed neemt koolmonoxide driehonderd keer sneller op dan zuurstof, met als gevolg dat er zuurstofgebrek ontstaat in de belangrijke organen zoals de hersenen. Koolmonoxide (CO) veroorzaakt hoofdpijn en duizeligheid. Hoge concentraties kunnen leiden tot koolmonoxidevergiftiging. Verder komt chronische vergiftiging voor door langdurige lage concentraties koolmonoxide. De klachten hierbij variëren van moeheid, slaperigheid en hoofdpijn tot verminderde lichamelijke en mentale prestaties. De aanwezigheid van koolmonoxide in huis wordt pas gemerkt als gezondheidsklachten beginnen. Het is daarom goed dat tijdig de juiste maatregelen worden genomen.
Onderhoud van het open verbrandingstoestel
‘Zorg dat het verbrandingstoestel regelmatig wordt gecontroleerd door een vakman. Dit advies staat bij het VROM en de landelijke brandweer duidelijk aangegeven. Onderhoud vindt bij voorkeur jaarlijks plaats. Als u de controle heeft gedaan, zorg er dan voor dat de datum in de buurt van de ketel zichtbaar is, dit kan bijvoorbeeld met een sticker. Zo weet de klant wanneer een nieuwe controle ingepland moet worden. Bij dit onderhoud dient niet alleen het verbrandingstoestel te worden gecontroleerd maar ook of er voldoende ventilatie is. Is het toestel aangesloten op een rookkanaal dan moet ook de goede werking van dit kanaal worden gecontroleerd. Wijs uw klant ook op mogelijke symptomen: als de vlam in de geiser niet blauw is maar geel, weet u al dat er iets aan de hand is. Bij een bezoek aan een huurwoning en wordt de woning verhuurd inclusief verbrandingstoestel, vraag dan of u contact kan opnemen met de woningbouwvereniging of vastgoedbeheerder. Geef de bewoner ook de mogelijkheid op een all-in servicecontract. Vast jaarlijks inkomen voor u en geruststelling/comfort voor de bewoner.
Goede ventilatie is belangrijk
De gezondheid van de bewoners is gediend bij een goede ventilatie. Veel bewoners denken dat luchten hetzelfde is. Terwijl het gedeeltelijk openzetten van bijvoorbeeld luchtroosters of klepramen volstaat. Door goed te ventileren, zal de lucht in de woning ook droger worden en makkelijker te verwarmen zijn. Een goede ventilatie gaat gepaard met een comfortabel binnenklimaat. In een ruimte waar een open verbrandingstoestel staat of hangt, is een goede ventilatie noodzakelijk voor voldoende toevoer van verse lucht en afvoer van verbrandingsgassen. Als het toestel in gebruik is, moeten roosters en klepramen openstaan. Ook kan in de woning permanent geopende ventilatie-openingen aanwezig zijn voor een verbrandingstoestel. Tijdens uw servicebezoek geeft u dan alstublieft het advies deze ventilatie-openingen daarom nooit dicht te stoppen. Bij aanpassingen in de woning moet er opgelet worden dat er nog wel voldoende ventilatie is. Oude woningen hebben in het algemeen veel kieren waardoorheen ventilatie plaatsvindt. Hebben de bewoners onlangs verbouwd, controleer dan of er nog voldoende ventilatiemogelijkheden zijn. Bij het nemen van isolerende maatregelen zoals het plaatsen van nieuwe kozijnen met dubbelglas worden deze woningen kierdichter. De lucht komt dan niet meer vanzelf naar binnen, maar moet worden aangevoerd via bijvoorbeeld geopende roosters of klepramen. Heeft de woning een mechanisch ventilatiesysteem of een keukenafzuigkap dan is toevoer van voldoende ventilatielucht helemaal belangrijk. Zonder voldoende toevoer bestaat namelijk het gevaar dat er onderdruk in de woning ontstaat waardoor rookgassen uit een rookkanaal de woning in kunnen worden gezogen.
Schakel eventuele beveiligingen nooit uit
Geisers hebben een zogenaamde atmosfeerbeveiliging. Op de geiser (mantel) staat dit aangegeven met ‘denkvlam’ of ‘atmosfeerbeveiliging’. Bij onvoldoende ventilatie, wordt het toestel automatisch uitgeschakeld. In de praktijk blijkt dat een dergelijke beveiliging nog wel eens wordt uitgeschakeld omdat de geiser telkens afslaat. Deze beveiliging is er echter niet voor niets. Bij het opnieuw aansteken van de geiser moet er dan ook voor gezorgd worden dat er weer voldoende ventilatie is. Toestellen met een rookgasafvoer kunnen voorzien zijn van een ‘thermische terugslagbeveiliging’ (TTB). Deze beveiliging reageert op het uittreden van rookgassen bij de trekonderbreker. Dit kan optreden wanneer het rookgasafvoerkanaal niet goed functioneert (bijvoorbeeld door vervuiling), niet volgens de voorschriften is aangelegd, of door het terugzuigen door de mechanische ventilatie. Ook deze beveiliging mag nooit uitgeschakeld worden. U als installateur weet dit, zorg ervoor dat uw klanten er ook bewust van worden.
Vervanging van open verbrandingstoestellen
Ondanks goed onderhoud en voldoende ventilatie blijft er bij open verbrandingstoestellen een zeker risico dat er koolmonoxide en andere ongezonde gassen vrijkomen. De beste oplossing is daarom om de open verbrandingstoestellen te vervangen door een gesloten gastoestel (gesloten geiser, combi-CV-ketel) of een elektrisch toestel (boiler). Een gesloten gastoestel heeft een eigen aan- en afvoer voor verse lucht en rookgassen. Als de afvoerloze geiser alsnog voorzien is van een afvoer is dit niet goed mogelijk en wordt afgeraden. De nieuwe gesloten gastoestellen en elektrische toestellen functioneren ook goed in ruimten waar mechanisch of met een afzuigkap wordt geventileerd.
Mogelijkheden genoeg om te adviseren bij vervanging. Het hoeft ook allemaal geen hoofdprijs te kosten. Afhankelijk van de wensen en de kenmerken van de woning, zijn meerdere type installaties mogelijk:
- gas of elektrisch;
- alleen warm water of combineren met ruimte verwarming;
- veel warm water per minuut (waardoor u ook meer energie gaat gebruiken), of voor een bescheiden hoeveelheid;
- wel of niet zonne-energie benutten (zonneboiler)
Een deskundige/vakman kan in de woning nagaan hoe urgent de vervanging van toestellen is. Indien besloten wordt om het open verbrandingstoestel voorlopig niet te vervangen, is de aanbeveling om in de nabijheid van het toestel een koolmonoxide(CO-)melder op te hangen. Deze waarschuwt als er teveel koolmonoxide vrij komt. Andere ongezonde gassen worden hiermee niet gemeten! Een CO-melder mag zeker niet in de plaats komen van goed onderhoud en vervangen van het toestel blijft wenselijk! Voorkomen is beter dan genezen.
Aanbrengen van energiebesparende maatregelen
Indien binnenkort een plan is om energiebesparende maatregelen uit te voeren aan de woning, wordt geadviseerd om tegelijkertijd de open verbrandingstoestellen te vervangen door gesloten gastoestellen (zoals een combi-CV-ketel). Dit geldt vooral als de woning kierdichter wordt gemaakt (bijvoorbeeld door het plaatsen van nieuwe kozijnen met dubbelglas) waardoor er minder natuurlijke ventilatie is. Het combineren van deze werkzaamheden scheelt waarschijnlijk ook in de kosten en in de verbouwoverlast.
Naast dat de nieuwe verbrandingstoestellen beter voor de gezondheid zijn, bieden ze ook meer wooncomfort. De nieuwe gastoestellen hebben bovendien een beter rendement, waardoor ze ook nog eens energiezuinig zijn. Graag hoort de redactie praktijkvoorbeelden waarbij de open toestellen op tijd verbannen werden uit de woning.
Eerder verschenen: Landelijke campagne tegen stille sluipmoordenaar
