Overbelasting van het elektriciteitsnet is al enige tijd een groeiend probleem. Het is ontstaan door met name de aanleg van zonneparken op relatief afgelegen plattelandslocaties, waar het elektriciteitsnet slechts is berekend op een beperkt aantal afnemers. Nu op deze plekken plots veel opwekcapaciteit verschijnt, loopt het net daar tegen zijn grenzen aan.
Uitspraak rechter
Liander moest onlangs van de rechtbank in Arnhem een tuinder in de Haarlemmermeer een gevraagde zwaardere verbruikersaansluiting geven. De zaak kwam bij de rechter omdat de netbeheerder dat weigerde. Die claimde niet genoeg capaciteit te hebben. Liander moet iedereen gelijk behandelen, oordeelde de rechtbank en bij een gebrek aan transportvermogen de beschikbare capaciteit gelijkelijk verdelen. Met de aanvullende eis voor de SDE+-subsidie omzeilt minister Wiebes de consequenties van deze uitspraak. Netbeheerders Liander en Enexis hebben zich eerder al groot voorstander getoond van het koppelen van subsidietoekenning aan beschikbare netcapaciteit.
Van alle zonneparken die de afgelopen drie jaar SDE+-subsidie toegekend hebben gekregen, is een groot deel nog niet gerealiseerd: in totaal 8500 MWp. Het zijn vooral deze zon-projecten die dit probleem hebben gecreëerd, omdat zij verhoudingsgewijs snel zijn te realiseren – sneller en minder gecoördineerd dan de bouw van windparken. Uitbreiding van het hoogspanningsnet is een logische stap maar kost vele jaren. In de tussentijd wil de minister dus een aantal ‘noodgrepen’ toepassen om het elektriciteitsnet zo soepel mogelijk te laten functioneren.
Congestiemanagement
De netbeheerder is door de uitspraak van de Arnhemse rechtbank genoodzaakt zijn toevlucht nemen tot congestiemanagement en flexibiliteit bij afnemers. De toekomstige Energiewet moet netbeheerders meer ruimte gaan geven voor toepassing van deze twee middelen, schrijft Wiebes. In de tussentijd zal hij een aantal zaken regelen via algemene maatregelen van bestuur. Zo komt er een door netbeheerders gewenst opknipverbod van grote zonneparken. Ook wil Wiebes voorlopig de vrijstelling van de redundantie-eis regelen, oftewel de eis dat netbeheerders altijd extra capaciteit reserveren voor ‘noodgevallen’.
In het noordoosten van het land zijn de problemen het nijpendst. Pas in 2028 zal daar het hoogspanningsnet dankzij de bouw van nieuwe hoogspanningsstations volledig in staat zijn alle duurzame elektriciteitsprojecten op een ordentelijke manier te bedienen.
Een andere ’tussenmaatregel’ is het verzwaren van de bestaande 110-kV hoogspanningsverbindingen in de regio door Tennet. Dat is volgens Wiebes eenvoudig te realiseren. Tennet hoeft slechts meer lijnen op te hangen in de bestaande netten. Maar ook de uitvoering van die tussenmaatregel zal zeker drie jaar op zich laten wachten en de problemen niet volledig wegnemen.
