ECW is een grote geothermieproducent en heeft in Nederland tien putten verspreid over de twee vestigingen in Middenmeer en Andijk. Een proefboring voor de underground thermal energy storage (Utes), zoals de officiële naam luidt, is inmiddels succesvol uitgevoerd. De resultaten daarvan worden nu geanalyseerd waarna ook het vermogen, nu nog een richtgetal tussen de 5 en 10 MW, preciezer wordt vastgesteld. In het voorjaar van 2020 zullen de productieboringen in Wieringermeer volgen waarna het project in de loop van volgend jaar operationeel zal worden. Als het project slaagt, is daarmee een doorbraak bereikt in de ondergrondse opslag van duurzame warmte.
Relatief hoge temperatuur
Utes draait om de opslag van warmte van relatief hoge temperatuur (tot 90 °C) uit duurzame bronnen zoals zonthermie, restwarmte of – zoals in Middenmeer – geothermie. De bronnen leveren warmte die soms maar de helft van het jaar nodig is. Seizoensopslag is dan een oplossing omdat de warmte dan op ieder willekeurig moment kan worden gebruikt. Gewoonlijk gaat er in de geothermie veel productiecapaciteit verloren als er geen vraag naar warmte is, zoals in de zomermaanden.
Als het project slaagt, hoeven er minder putten te worden geboord om voldoende warmte te hebben als de vraag hoog is. De geothermie-installatie kan het gehele jaar op een constant niveau produceren, wat beter is voor rendement en levensduur dan de installatie halfjaarlijks in- en uitschakelen. Het boren van een ondergrondse opslag zoals in Middenmeer is goedkoper dan boren voor geothermie. De opslag ligt ondieper op maximaal 500 meter diepte in minder harde aardlagen.
Bij het onderzoek wordt ook gekeken naar de effecten die die de hogetempertuur warmteopslag heeft voor het grondwater. Ook moet goed worden gekeken wat het opslaan van bijna kokend water doet met de bodemtemperatuur en de biodiversiteit.
Ontheffing
Op dit moment verbiedt de wet het opwarmen van de ondergrond met meer dan 25°C, en moet voor het Utes-project ontheffing worden aangevraagd. Maar als straks op grote schaal warmtenetten worden uitgelegd, zou ondergrondse opslag een oplossing kunnen zijn om kosten laag te houden en rendement van systemen te verhogen. ECN.TNO heeft nog een aantal projecten over warmte-opslag in onderzoek. Dat moet genoeg informatie opleveren om met de overheid te overleggen of en hoe die wet kan worden herzien.
Het Europese Utes-project loopt inmiddels ruim een jaar en gaat door tot april 2021. In negen landen werken 23 partijen aan zes demonstratieprojecten in Nederland, Zwitserland, Frankrijk, België en Duitsland om ondergronds warmte op te slaan. ECN.TNO coördineert het overkoepelende project. In Nederland werken ook onderzoeksbureau IF Technology, wateronderzoeksinstituut KWR en het Nederlands Instituut voor Ecologie mee aan het onderzoek.