De interesse voor meer comfort en gemak neemt zowel in de woning- als utiliteitsbouw toe. Maar een grootschalige doorbraak van domotica zou zich sneller mogen voltrekken, concluderen enkele partijen aan de vooravond van de vakbeurs Elektrotechniek. Kan energiemanagement voor een impuls zorgen? Of zal die komen van standaardisatie?
In Nederland gebeurt er op het gebied van gebouwautomatisering al heel wat, zeker in vergelijking met de ons omringende landen. “Maar het kan meer en het kan beter”, stelt Corien van Berlo, directeur van de stichting Smart Homes, die op de beurs Elektrotechniek een seminar rondom domotica organiseert en een smart route op de beurs uitzet. Met meer en beter bedoelt ze vooral dat de infrastructuur die je voor domotica-toepassingen nodig hebt, nog geen standaard onderdeel is geworden van het bouwproces. “Gebruikers moeten geholpen worden, anders vragen ze er niet naar. Als domotica niet in de keten wordt meegenomen, hebben we een probleem.”
Groeiend aantal
Een recent Duits onderzoek (door de hogeschool van Zuid-Westfalen) laat zien dat het aantal ‘believers’ in bustechnologie voor gebouwautomatisering onder professionele partijen is toegenomen van 47 procent in 2005 naar 87 procent vorig jaar. Ze gebruiken het vooral voor het besturen van verlichting en zonwering. Sterk in opkomst is de besturing van de verwarming, koeling en ventilatie. Dat heeft alles te maken met de acceptatie van de KNX-standaard, meent Annemiek de Vries, woordvoerster van de vereniging KNX Nederland. Deze vereniging zet zich in Nederland in om deze wereldwijde standaard voor woning- en gebouwautomatisering breed te positioneren. Dit is namelijk een van de zaken waar het volgens haar aan ontbroken heeft in het voorbije decennium. “Deze standaard maakt het voor de installateur gemakkelijker. Hij zit niet meer vast aan één fabrikant.”
Hoeveel wil consument betalen?
Jurgen Plas, productmanager bij NIKO, denkt dat de term domotica de afgelopen jaren een negatieve bijklank heeft gekregen, doordat de consument het als te complex en te duur is gaan ervaren. NIKO profileert haar nieuwe Homecontrol dan ook niet langer als een domotica-systeem, maar als de nieuwe elektrische installatie voor in huis. Dat moet woningautomatisering eenvoudiger en goedkoper maken. Onderzoek door NIKO toont aan dat de doorsnee consument in de Benelux bereid is 12.000 tot 13.000 euro te betalen voor de elektrische installatie in zijn vrijstaand huis. Compleet, all in, inclusief de besturingen voor verwarming, verlichting et cetera. Afgezet tegen de standaard elektrische installatie, betekent dit dat je voor 5.000 tot 6.000 euro gebouwautomatisering moet realiseren. “Onze oplossing kan makkelijk gecombineerd worden met andere componenten. Speciale interfaces zijn niet altijd noodzakelijk.” De markt die braak ligt, is groot. Van alle woningen in Europa is slechts 3 tot 4 procent voorzien van slimme automatisering.
Energiemanagement
Er zijn dus drijfveren nodig om de consument over te halen deze investering te doen. Zoals al in veel studies is gedaan, gaf TNO vorig jaar in een rapport opnieuw aan dat de vergrijzing wel eens deze trigger zou kunnen zijn. Gebouwautomatisering stelt mensen in staat langer in hun huis te blijven wonen. Corien van Berlo: “Voor veel senioren is dat een te harde confrontatie. Ze willen niet geassocieerd worden met zwak, ziek en misselijk.” Wat wel de grote drijfveer kan worden, is energiemanagement. “We sluiten met één druk op de knop alle portieren van onze auto. Waarom doen we dat thuis dan nog niet? Met één knopdruk alle apparaten op standby, de CV lager. Met dergelijke toepassingen kunnen we de consument warm maken.” Jurgen Plas van NIKO is het hiermee eens. Hij wijst op een studie door Oxford University. De Britse wetenschappers concluderen hierin dat het kunnen aflezen van je huidige energieverbruik op een display al tot een energiebesparing kan leiden van 5 tot 15 procent. Pas je ook nog de zoneverwarming toe, door de verwarming in de verschillende kamers in je woning onafhankelijk van elkaar te sturen, dan kun je nogmaals tot 14 procent besparen op je energiefactuur.
Duurzaamheidsdenken
Maarten van der Boon, voorzitter van DO IT (Domotica en ICT), een van de vakgroepen van Uneto-VNI, ziet niet alleen in de woningbouw een aantrekkelijke groeimarkt voor installateurs die domotica in hun pakket nemen. Hij ziet ook een groeimarkt in het bij de tijd brengen van leegstaande kantoorpanden. “Als een huurder kan kiezen tussen een pand met of zonder slimme technologie, is de keuze snel gemaakt. Daar ontstaat een grote markt, ook in het kader van het duurzaamheidsdenken. Waarom zouden we panden die gebouwtechnisch nog goed zijn, afbreken. Haal de datering eraf door slimme technologie te integreren.” Want deze slimme technologie helpt energie te besparen en comfort te verhogen. Technisch wordt de toepassing bij renovatie gemakkelijker doordat de eerste draadloze toepassingen gebaseerd op KNX die bedrijfszeker en volledig ‘tweeweg’ functioneren, op de markt komen. Annemiek de Vries verwacht dat enkele fabrikanten op Elektrotechniek in Utrecht dergelijke toepassingen zullen tonen.
Rol installateurs
Er is echter nog een ander probleem: wie vertaalt de vraag van de gebruiker naar de best mogelijke oplossing? “De domoticatechniek is niet complex, wel alle processen daarom heen. Je kunt dit niet zomaar erbij doen”, zegt Maarten van der Boon. Hij ziet met lede ogen aan hoe allerlei adviesorganisaties, die het klantcontact heel goed beheersen, zich op deze rol storten, doordat de installatiebranche zelf te lang heeft gewacht met het ontwikkelen van ‘nazorg’. “Het aantal adviespartijen neemt sterk toe. Daardoor kunnen we onze rol kwijt raken. Realiseer je dat je jezelf moet profileren en dat je keuzes moet maken. De techniek beheersen we wel. Het gaat erom dat we de concepten integreren tot een goed systeem dat aan de wensen van de klant voldoet.” Ook Corien van Berlo denkt dat de e-installateur een sterkere rol kan spelen. “Nu zijn de rollen meer verdeeld op basis van hiërarchie in de keten dan op basis van kennis en kunde.” Het wordt essentieel dat je de klant kunt uitleggen wat je met een goed systeem kunt, vindt Annemiek de Vries. Daarom organiseert de vereniging KNX jaarlijks meerdere kennisbijeenkomsten voor installateurs en system integrators. Op de beurs Elektrotechniek besteedt KNX hieraan veel aandacht. Ook geeft men een speciale KNX plattegrond uit voor de beursbezoekers waarop alle partijen die KNX ondersteunen, te vinden zijn. “En dat zijn er echt veel meer dan men denkt.”
Sleutel naar de toekomst
Maarten van der Boon wil met de vakgroep DO IT, nu 200 leden die met een collectief naar de beurs komen, fors groeien. Hij vindt dat de installateurs het stuur zelf in de hand moeten nemen. “Zorg dat je aan het stuur zit en de kansen die zich aandienen pakt. Eigenlijk zou geen enkel rechtgeaard installatiebedrijf mogen ontbreken in onze vereniging. Want domotica is een sleutel naar de toekomst.” Want met deze technologie kan de branche het elektrotechnische installatievak interessant maken voor jongeren. “Daarmee kunnen we de passie voor techniek terugbrengen.” En dat zal hard nodig zijn om voldoende vakmensen te behouden.
Over Elektrotechniek
Domotica is een van de vijf thema’s op de beurs Elektrotechniek, 3 tot en met 7 oktober 2011 in Jaarbeurs Utrecht, en richt zich op de elektrotechnisch installateur en de industrie. Op de beurs worden nieuwste systemen, technologieën en producten op het gebied van onder meer industriële elektronica, meet-, regel- en bedieningsapparatuur, installatiemateriaal, verlichting, bekabeling, gebouwbeheersystemen, zonne- en alternatieve energie, industriële automatisering en domotica gepresenteerd. Het beursthema is Duurzaam contact @ Elektrotechniek. Op de beursvloer zullen diverse aspecten rondom het begrip duurzaamheid worden belicht. VNU Exhibitions werkt nauw samen met brancheorganisatie FEDET voor de organisatie van Elektrotechniek.