Nederland spoelt massaal energie weg via het afvoerputje. Bij normaal geïsoleerde woning verdwijnt zo’n 20 tot 30 procent van de warmte naar het riool. Zonde om het onbenut te laten. Corporatie De Key wil deze warmte gaan gebruiken om haar woningen te verwarmen. De gemiddelde temperatuur van afvalwater afkomstig van douche, vaatwasser, toilet en wasmachine is 23 °C. Bij lozing in het riool zal deze waterstroom zich aanpassen aan de omgevingstemperatuur. Dit resulteert in rioolwatertemperaturen van ongeveer 20 °C in de zomer en 7 à 8 °C in de winter. Met behulp van warmtewisselaars kan die warmte ter plekke afgevangen worden en hergebruikt om huizen en gebouwen te verwarmen.
De Key, Waternet en Firan willen onderzoeken of het technisch en financieel haalbaar is een aantal appartementengebouwen in de stad aan te sluiten op lokale kleine laagtemperatuurwarmtenetten. Rioolwarmte zou dan de warmtebron worden op deze netten. Ook wko wordt toegepast in dit systeem. Warmte die afgevangen wordt uit het riool en niet gelijk gebruikt hoeft te worden, wordt opgeslagen in de wko. Collectieve warmtepompen in de flats kunnen ervoor zorgen dat de warmte naar de juiste temperatuur opgewaardeerd wordt voor verwarming en warm tapwater.
Gasketels als back-up
Veel van de appartementengebouwen van De Key zijn gebouwd in de jaren zeventig, matig geïsoleerd en worden op dit moment collectief verwarmd met gasketels. De woningcorporatie gaat de woningen renoveren en hoopt met behulp van riothermie de appartementen verder te verduurzamen. De gasketels blijven wel functioneren als back-up, laat de corporatie weten.
De gemeente Amsterdam zegt de verkenning van de drie partijen te ondersteunen. Wethouder Marieke van Doorninck (Duurzaamheid, GroenLinks): ‘Met warmtewinning uit het riool hebben we nog maar weinig ervaring. Het is mooi om te zien dat Firan, De Key en Waternet hiermee gaan experimenteren, zodat we de opgedane ervaring ook op andere plekken in de stad kunnen gaan toepassen.’
Kansenkaarten
Ingenieursbureau Tauw is al vele jaren een belangrijk pleitbezorger van de toepassing van het winnen van energie uit rioolwater. Via zogeheten kansenkaarten heeft Tauw onderzocht wat de potentie is in diverse gemeenten en waterschappen. Riothermie kan worden toegepast op alle locaties waar een groot warmtepotentieel samenkomt in de buurt van gebouwen die een constante warmtevraag hebben, zoals zwembaden, maar ook ziekenhuizen of verpleeghuizen. Tauw rekende voor diverse lagere overheden en (semi) overheidsinstellingen door wat de potentie van de riolering is om de thermische energie te leveren. Op de kanskaarten zijn de hoofdrioolleidingen in beeld gebracht en tevens de mogelijke afnemers van thermische energie zichtbaar gemaakt. Met het opstellen van de kansenkaart hopen de gemeenten de ontwikkeling van riothermie binnen hun grenzen te faciliteren. En voor gebouwbeheerders wordt hiermee inzichtelijk gemaakt of zij mogelijk hun gebouw kunnen verduurzamen met thermische energie uit het riool.
Zwembad Urk
Vele gemeenten tonen belangstelling, maar slechts enkele durven het daadwerkelijk aan om in de techniek te investeren. Urk is zo’n gemeente die het wél ging proberen. Het gemeentelijk zwembad maakt daar al enkele jaren gebruik van riothermie. In Urk wordt de warmte uit het rioolwater gehaald via een dubbelwandige pijp die naar de rioolzuivering toegaat. Een enigszins vergelijkbaar concept wordt al toegepast in Raalte. Alleen wordt daar de warmte gehaald uit het effluent van de zuivering. Schoon water dus, waarbij vrij eenvoudig de warmtewisselaar in het gezuiverde water kan worden gelegd.
De gemeente Amsterdam is enthousiast over deze vorm van warmte-opwekking, zo bleek al eerder nadat Tauw had becijferd dat 60 procent van de warmtevraag van de gebouwde omgeving in Amsterdam kan worden gedekt met warmte uit het riool en oppervlaktewater.