Sommige mensen schakelen apparatuur uit en halen stekkers uit stopcontacten als het gaat onweren. Maar verreweg de meeste mensen doen helemaal niets. Slaat de bliksem dan in, bijvoorbeeld in een antenne, dan kan de inslag alles beschadigen wat is aangesloten: de televisie, computer, broodrooster maar ook de thermostaatregelaars en de PV-omvormer. Via het elektriciteitsnet kan de bliksem ook naar naastgelegen woningen overgaan en daar apparatuur kapot maken. Zo blijkt schade zelfs het vaakst te ontstaan: niet door inslag bij iemand thuis, maar bij de buren of in een transformatorkast in de buurt.
Uitwendige en inwendige bliksembeveiliging
Er zijn verschillende manieren om bliksemschade te voorkomen. Een bliksemafleider op het dak van een gebouw vangt de bliksemstroom op en voert hem af naar de aarde, zonder schade te veroorzaken aan het object of gebouw. Inwendige bliksembeveiliging beveiligt alle inwendige systemen (zoals het lichtnet) tegen blikseminslag en voorkomt schade. Inwendige bliksembeveiliging is tweeledig: overspanningsbeveiliging en potentiaalvereffening. Die laatste neemt mogelijke gevaarlijke spanningsverschillen in huis weg door alle geleidende materialen en leidingen (cv- en water) met elkaar te verbinden en te aarden. Het beveiligt passieve systemen in het huis of gebouw. Overspanningsbeveiliging beveiligt actieve systemen zoals het elektriciteitsnet en daarop aangesloten apparatuur.
Overspanningsbeveiliging
Installateurs denken allemaal aan de potentiaalvereffening, maar een overspanningsbeveiliging wordt niet standaard geïnstalleerd. Toch is een dergelijke beveiliging – meestal in de meterkast te installeren – wel aan te bevelen. Het blokkeert de spanning zodra er meer dan 230 volt op komt en schakelt dan de elektrische installatie uit voordat zich een (levens)gevaarlijke situatie voordoet of brand uitbreekt. Voor bliksembeveiliging geldt de internationale norm NEN-EN-IEC 62305, voor Nederland aangevuld met NPR 1014. ABB vroeg zich af of de gemiddelde Nederlanders weet wat een overspanningsbeveiliging doet, en of er een in huis aanwezig is. BouwKennis zocht dat uit en stelde vast dat meer dan de helft van de respondenten beide vragen niet kan beantwoorden. Naar aanleiding daarvan ontwikkelde ABB meterkastcheck.nl. Consumenten kunnen een foto van hun meterkast uploaden en krijgen dan te horen of hun bliksembeveiliging voldoende is.
Bliksem en zonnepanelen
Woningeigenaren en gebouwbeheerders vragen installateurs vaak of er speciale maatregelen tegen bliksem nodig zijn als er zonnepanelen zijn geïnstalleerd. Het antwoord op die vraag is dat eigenlijk alleen aarden nodig is. Het is belangrijk dat het metalen montagesysteem en bijbehorende frames worden verbonden met de aardelektrode van de woning. Op die manier wordt voorkomen dat bij blikseminslag schade ontstaat doordat er stroom door de geleidende delen gaat. Aarding is naast bliksembeveiliging ook belangrijk als er op het dak gewerkt wordt. Het voorkomt dat je als installateur of dakdekker een elektrische schok krijgt. Op zich zou de eigen elektrische isolatie van zonnepanelen daartegen moeten beschermen, maar voor de zekerheid is het beter om te aarden.
