In de ambitieuze notitie ‘Naar een stad zonder aardgas’ is de strategie uiteengezet. Duidelijk is dat de stad het niet bij mooie woorden wil laten. In 2018 moet het equivalent van 81.000 woningen aardgasloos zijn en in 2020 al 102.000 woningequivalenten. In de nieuwe wijken komen geen gasleidingen maar warmteleidingen. Dat is het makkelijkste deel. De grote uitdaging ligt in de bestaande bouw.
Amsterdam wil de transitie per wijk gaan aanpakken. Om de enorme operatie om honderdduizenden woningen en zakelijke gebouwen over te zetten van aardgas naar duurzame en betaalbare warmte hebben de grote corporaties en energieleveranciers zich geconformeerd aan de Amsterdam City Deal. Daarin zijn per deelnemer concrete afspraken vastgelegd. Zo belooft Alliander dat ze gasnetten zullen aanpassen of verwijderen. Alliander stelt niet alleen mankracht maar ook de financiële middelen ter beschikking. Nuon en Westpoort Warmte zullen niet alleen hun warmtenetten uitbreiden en hun warmteproductie optimaliseren maar ook koppelingen maken met buurt- warmtenetten en lokale warmtebronnen. De corporaties wijzen voor 2018 bij elkaar 10.000 bestaande woningen aan die zullen worden afgesloten van aardgas.
Kolenboeren
Wat moeten straks al die installatiebedrijven die nu hun omzet halen uit de aanleg en het onderhoud van cv-ketels? Moeten zij voor hun bestaan vrezen zoals de kolenboeren uit de jaren zestig?
‘De warmtenetten zijn geen bedreiging voor de kleine installateur, benadrukt Harrie van der Wielen, Businessmanager bij Nuon. ‘Voor installateurs die ervaring hebben met stadswarmte en bekend zijn met de eisen van de binneninstallatie kan het juist een kans zijn. Alleen zullen installateurs af moeten van de idee dat er altijd een ketel of warmtepomp nodig is.’
Energiebedrijf Nuon bouwt en exploiteert onder meer een ander groot warmtenet De Waalsprong in Nijmegen. Vele duizenden woningen zijn intussen aangesloten. De komende jaren moet dat aantal groeien tot ruim tienduizend, waarna de bestaande woningvoorraad moet volgen.
Zelfde aantal montage-uren
‘Het aantal montage-uren per woning wijkt niet af van een cv met gasketel. Wel vereist het inregelen extra aandacht. Een cv-ketel hoeft niet te worden geïnstalleerd maar een afleverset moet wel worden gemonteerd.’
Belangrijk aandachtspunt bij een stadswarmtesysteem is de retourtemperatuur, deze dient zo laag mogelijk te zijn. Hierdoor zijn thermische omlopen tussen aanvoer en retour verboden en dus ook open verdeler/verzamelaars. Daarnaast moeten (de meeste) installaties hydraulisch passief zijn uitgevoerd. Verder krijgen woningen een beperkt drukverschil ter beschikking gesteld waardoor het heel belangrijk is dat de binnen installatie van een woning goed wordt ingeregeld. Wordt dit niet gedaan, dan zullen de bewoners uiteindelijk klachten krijgen over de verwarming van hun woning.
Bij de aanleg van warmtenetten is de bouw van warmteoverdrachtstations (en (hulp)warmtecentrales doorgaans voorbehouden aan gespecialiseerde bedrijven. Dat geldt ook voor de aanleg van de leidingen in de bodem. Maar de aansluitingen op woningniveau is het werk voor de monteurs van de (aan de energiebedrijven gelieerde) installatiebedrijven of installatiebedrijven die in onderaanneming werken.
Metropoolregio
De keuze voor een aardgasloos Amsterdam kan niet los worden gezien van het initiatief van de Metropoolregio Amsterdam, een samenwerking van publieke en private partijen uit de regio. De Metropoolregio beijvert zicht voor een regionaal warmtenet rond een grote regio rond de hoofdstad. In 2040 moet het aaneengesloten warmtenet een hoeveelheid duurzame warmte leveren aan woningen, tuinbouwkassen en bedrijven die overeenkomt met de warmtevraag van een half miljoen woningen.
